DZIEŃ 12
Jest rok 862, Saloniki, Bizancjum.
W naszej grze wcielamy się w postać św. Cyryla albo św. Metodego.
Misja: rozpowszechnić chrześcijaństwo na ziemiach Słowian.
Broń: cytaty z Biblii, błogosławieństwa, eucharystia, itp.
Najgorszy wróg: niemiecki kler, który może nas nawet uwięzić i torturować.
A zatem instalujemy i do boju!
Przejdźmy się po Ochrydzie, do której zawitaliśmy dziś rano. Niewykluczone, że nasze ścieżki jakoś skrzyżują się z tymi, które wytyczyli Cyryl i Metody:
Aby nasza misja się udała, musimy mówić w języku pogan. Zatem na starcie klikamy „buduj” i tworzymy pierwszy alfabet słowiański, głagolicę, który wykorzystamy do tłumaczenia Biblii. Tak uzbrojeni, możemy już spokojnie udać się na Wielkie Morawy, aby kształcić nowy kler i szerzyć chrześcijaństwo wśród Słowian w ich własnym języku. Wskaźnik po prawej stronie ekranu pokazuje jak blisko jesteśmy otrzymania tytułu „równego apostołom” lub jak kto woli „apostoła Słowian”, oraz wybicia naszych wizerunków na monetach Unii Europejskiej.
Jak nasz komputerowy hit mógłby się nazywać? Call of Duty: Cyril and Methodius? Christcraft? Evangelisation? Koniecznie z numerem III, bo w „jedynce” i „dwójce” nasze misje obejmowały tak pasjonujące wyzwania jak dyskusje o Trójcy Świętej z arabskimi teologami i powstrzymywanie rozwoju judaizmu na Krymie. Pamiętacie zapewne jak siedzieliście po nocy szukając cheatów i celnych figur retorycznych, aby wygrać?
Generalnie misja Cyryla i Metodego na Wielkie Morawy udała się, mimo zażartego sprzeciwu niemieckich arcybiskupów, którzy chcieli podporządkować te tereny sobie, a wprowadzenie słowiańskiej liturgii przez „ludzi” Bizancjum stanowiło dla tych zamiarów zagrożenie.
Misja udała się na tyle, że w oparciu o głagolicę, wśród Słowian rozwinęło się piśmiennictwo, no i wiadomo, chrześcijaństwo, a bracia zrobili pośmiertnie niezwykła karierę. W kilku krajach dzień Cyryla i Metodego jest wolny od pracy, w 1969 samo UNESCO obchodziło rocznicę ich śmierci, a w 1980 JP II ogłosił ich współpatronami Europy. Natomiast w 2012 … No właśnie, tu zaczęły się schody, o czym może potem.
Ale, ale, docieramy na wzgórze Plaosnik w Ochrydzie i zasadniczo z całej historii Cyryla i Metodego interesuje nas głagolica, do której powinienem też nawiązać, opisując swój pobyt na wyspie Krk. Tam do dziś wciąż używają głagolicy w liturgii.
Z Plaosnikiem powinniśmy też wiązać św. Klemensa Ochrydzkiego i św. Nauma – najsłynniejszych uczniów Cyryla i Metodego. Po śmierci sławnych braci, zostali oni wygnani z Wielkich Moraw i przybyli na dwór bułgarskiego cara Borysa I. Ten ucieszył się z duchownych propagujących liturgię i alfabet słowiański, bo widział w tym szansę na osłabienie greckiego duchowieństwa i greckich wpływów w Bułgarii.
Odbudowany kościół św. Pantelejmona na wzgórzu Plaosnik nosi dziś imię św. św. Klimenta i Pantelejmona. Wciąż trwają intensywne prace, które mają na celu budowę konaków (noclegowni) i nawiązanie do funkcji wzgórza sprzed ponad tysiąca lat:
Z inicjatywy bułgarskiego cara powstały dwie szkoły literackie: jedna we wschodniej Bułgarii w Plisce, a druga właśnie tutaj w Ochrydzie, gdzie skierowano św. Klemensa Ochrydzkiego. Tutaj, na wzgórzu Plaosnik, św. Klemens zbudował klasztor i kościół św. Pantelejmona, a w swojej szkole, w latach 886-893, wykształcił 3500 uczniów, którzy rozeszli się po Bałkanach, aby szerzyć chrześcijaństwo z użyciem słowiańskiej liturgii opartej na głagolicy.
W obu szkołach intensywnie tłumaczono istniejące teksty religijne oraz pisano nowe. Ponieważ głagolica była dosyć skomplikowana, wkrótce wykształciła się jej uproszczona wersja, cyrylica. Źródła macedońskie lubią przekonywać, że właśnie na Plaosniku, sam św. Klemens opracował cyrylicę. Bardziej prawdopodobne, że cyrylicę opracowano w tej drugiej szkole, w Plisce (przeniesionej później do Preslavia), bo mocnym argumentem jest to, iż najstarsze zachowane teksty zapisane cyrylicą pochodzą ze wschodniej Bułgarii. Tej wersji zapewne przyklasną Bułgarzy. (Mały eksperyment: zapytajcie znajomych kto wynalazł cyrylicę i wpiszcie w poście poniżej procent ludzi, którzy podadzą św. Cyryla :-)).
Cyryl i Metody (trochę Krzyżaków przypominają na tej ikonie :-)):
źródło:http://aardvarkalley.blogspot.com/2012_05_01_archive.html
Zabawne, ale istnieją teorie, że św. Klemens wręcz został wyrzucony do Ochrydy, bo w Plisce nie chciał się przestawić na cyrylicę! Ale nie mówcie tego Macedończykom… Nie oponujcie też, gdy będą twierdzić, że obie te szkoły literackie (albo tylko ta z Ochrydy 🙂 ) były pierwszymi, najstarszymi uniwersytetami w Europie. Wszystko przecież będzie zależeć od tego jaką definicję uniwersytetu przyjmiemy…
Nie jest tak, że cyrylica raz dwa zastąpiła głagolicę. Wypierała powoli, by dopiero w XII wieku ją zdominować. W bułgarskich cyrylickich skryptach z XIV wieku pojawiały się wciąż słowa pisane głagolicą. Fakt, że głagolica do dziś przetrwała w Chorwacji, można wyjaśnić tym, że Chorwaci w 1248 dostali od papieża unikalny przywilej prowadzenie liturgii w oparciu o język chorwacki i głagolicę, a nie łacinę.
św. Klemens Ochrydzki z wikipedii:
Jakkolwiek i gdziekolwiek cyrylica powstała, nie da się ukryć, że znajdujemy się w jednym z kluczowych miejsc związanych z rozwojem starosłowiańskiej literatury i rozprzestrzenianiem się chrześcijaństwa wśród Słowian.
Dziś w kościele Pantelejmona znajduje się grób św. Klemensa, w krypcie, który święty zbudował dla siebie własnymi rękami. Nie wykluczone, że sam zaprojektował też kościół. Gdy przyszli Turcy, wiadomo, zamienili kościół na meczet, a ten z czasem uległ zniszczeniu.
W 2002 kościół św. Pantelejmona odbudowano. Odbudowy dokonano ręcznie, przy pomocy ekipy z okolic Jeziora Mała Prespa w … Albanii, gdzie nie zanikła umiejętność budowania takich kościołów. Budowali tak, jak mistrzowie sprzed wieków. Co ciekawe jednak, nie udało się odtworzyć marmurowych kolumn, które w przeszłości zrobione były z jednego bloku. Wyszło, że w XXI wieku nikt nie wie jak takie kolumny wykonać, więc skończyło się na kolumnach złożonych z kilku bloków…
Na Plaosniku odkryto także baptysterium z wcześniejszej bazyliki św. Pawła. Wokół niego zachowały się mozaiki ze swastykami (czyli, jakby nie patrzeć, zakrzywionymi krzyżami :-)) i lokalną fauną. Na fundamentach właśnie tej bazyliki miał zbudować św. Klemens swój kościół św. Pantelejmona. Dlaczego bazylika nosiła właśnie imię św. Pawła? Bo tutaj w Ochrydzie, miał nauczać ów słynny Żyd z południowej Turcji.
Na koniec kilka słów o najnowszej wersji Call of Duty: Cyril and Methodius – New Millenium, dostępnej tylko w dobrych sklepach. (Najlepszy cheat: wpisać „AZBUKA”. 🙂 ) Otóż Słowacy zaplanowali wybicie w 2013 monety dwa euro w związku z 1150 rocznicą przybycia Cyryla i Metodego na Morawy. Na monecie miał być wizerunek świętych z aureolą. Sprzeciw wniosły Francja i … Grecja, na terenie której dziś leżą Saloniki, a z których święci bracia wyruszyli. Pod naciskiem opinii publicznej w Słowacji, Komisja Europejska ustąpiła: aureole usunięto.
źródło:http://www.pravmir.com/slovakia-removes-saints-halos-on-new-euro-coin/
We fladze i godle Słowacji widnieje także bizantyjski krzyż Cyryla i Metodego. Co na to słowacki Palikot?: 🙂
źródło: wikipedia
Jeśli dodamy do tego fakt, że dziś w Republice Czeskiej, na terenie której Cyryl i Metody tak pracowali na rozwój chrześcijaństwa, tylko 19 procent ludzi wierzy w jakiegoś boga, wydaje się, że ponad milenium po wysiłkach dwóch misjonarzy z Salonik, Europa powolutku wchodzi na nową, odmienną ścieżkę rozwoju.
Zaplanuj Twoją podróż po Bałkanach 