18c – Syri i Kaltër, czyli Niebieskie Oko

”Sposób w jaki Wezyr sprawuje władzę, jest trudny do zrozumienia i możliwy tylko w bałaganie i różnorodności Imperium Otomańskiego. Wielka Porta uznaje, że tytuły Ali Paszy zostały mu nadane przez Sułtana, a jego liczne przywileje nominalnie potwierdzone w Konstantynopolu po tym, jak Ali Pasza sam je sobie nadał.

Ze swojej strony Ali Pasza pro forma uprawia pewne uznanie władzy Porty, wysyłając znaczne kwoty pieniędzy do Konstantynopola jako podatek. I na tym relacja suweren-poddany się kończy.”

”Na swoich ziemiach i w kontaktach z innymi państwami Ali Pasza posiada całkowitą niezależność. Zwołuje i rozwiązuje armie, ustala podatki oraz cła, zarządza i sądzi bez możliwości apelacji. W Konstantynopolu utrzymuje nawet swoich agentów, którzy oddziaływują na decyzje Wielkiej Porty. Obce mocarstwa mają swoich przedstawicieli na jego dworze, a Joannina stała się kanałem dzięki któremu sam Sułtan dowiaduje się co dzieje się w Europie.”

”Barwna kariera Alego należy i do greckiej tradycji, bo jego dwór jest grecki. Nie jest jednak Ali Pasza zwolennikiem greckiego ruchu niepodległościowego. O czym świadczy los jednego z jego przywódców Katsantonisa. Przez kilka lat wygrywał potyczki z Ali Paszą, ale został w końcu aresztowany i poddany publicznej egzekucji poprzez zmiażdżenie kości młotem dwuręcznym.

Także Arumunii, nie wspominają go dobrze, bo to właśnie on dokonał finalnego zniszczenia Moscopole (Voskopoje) i zmusił znaczną grupę Arumunów do emigracji.”

Pędzimy dalej w kierunku morza. Po drodze drogowskaz w prawo do Syri i Kaltër (Niebieskie Oczy), małego cudu natury. „Sy” to oczy, „Kaltër” to niebieski, a to „i” pomiędzy nimi, nie ma nic wspólnego z naszym „i”, tylko jest jakiś rodzajnikiem. Konieczność dopisania „–ri” do”Sy” pozostaje dla mnie tajemnicą.

Przed właściwą atrakcją, jezioro i budka – tu płaci się za wstęp, a potem przejazd nasypem dzielącym malownicze jeziorko na pół.

”W haremie Wezyra jest jakoby 300 kobiet i podobno nie brakuje też mężczyzn. Ale najbardziej znana historia z kobietami dotyczy żony jednego z synów Alego, która była ulubienicą Wezyra. Gdy pewnego ranka Ali zauważył, że płacze, wypytywał ją do skutku o przyczynę tej rozpaczy, aż w końcu przyznała, że boi się, że syn Alego za bardzo zwraca uwagę na inne kobiety. Kiedy Wezyr zażądał, aby podała mu nazwiska, kobieta wypisała na kartce (podobno przypadkowo) 15 nazwisk najpiękniejszych kobiet w Joanninie. Tej samej nocy zostały wszystkie związane w workach, zabrane do łodzi i utopione w jeziorze.”

”To przy pomocy takich środków udało mu się zamienić tereny notorycznie nękane dawniej przez bandy rozbójników w teren bezpieczny dla kupców, co poprawiło los jego poddanych i oczywiście zwiększyło też jego własne dochody. Potrafił Ali Pasza, jako pierwszy, ujarzmić pod swoim berłem najdzikszy i najbardziej niepokorny naród Europy, podzielony na setki niezależnych klanów, które mordowały się nawzajem bez ustanku.

Zbudował mosty, poprowadził drogi przez bagna, ozdobił miasta nowymi budynkami, a wszystko to na własną chwałę. Przypuszcza się, że Napoleon był gotów zrobić go królem Albanii i popierał jego walkę z Wielką Portą.”

Wkrótce dojeżdżamy do magicznego gaju, gdzie biją źródła wypływające kilkadziesiąt metrów pod ziemią.

”Celowo zaadoptował niektóre zachodnie praktyki bardziej cywilizowanych zachodnich krajów. Wzorem zachodnich dworów miał nawet na dworze błazna, ubranego w okrągłą wysoką czapkę futra, z który musiał robić koziołki i żonglować przed koniem Wezyra, kiedy jego Wysokość wybierał się na przejażdżkę.”

Nurkowie zdołali dotrzeć tylko do 45 metra. Woda ma około 13 stopni, akurat aby się ochłodzić, ale pływać? Brrrr…. Dla chcących jest platforma do skoków.

”Nawet ci co go nienawidzą, muszą przyznać, że pod jego rządami Albania jest szczęśliwszym i lepiej prosperującym krajem niż kiedy była podzielona pomiędzy watażków i wyczerpana nieustającymi lokalnymi wojnami. Doświadczenie historii pokazuje, że pojedynczy tyran jest mniej szkodliwy dla szczęścia narodu niż tyrania podzielona na kilku tyranów. Wezyr Albanii stał się despotą, poprzez zniszczenie wielu despotów, którzy żerowali na tym podzielonym kraju.”

Otoczenie jest niezniszczone, być może dlatego, że jeszcze niedawno, dostęp tu mieli tylko prominentni albańscy komuniści.

”Nic nie uderzyło mnie bardziej w Albanii, niż ten podziw i osobiste przywiązanie, które tyran ów wzbudzał w Albańczykach. To uczucie ujawniało się nie tylko w urzędnikach, strażnikach i innych, którzy mieli łatwy dostęp do jego osoby, ale także wśród pospolitych żołnierzy i ludu. Ten fenomen nie byłby dla mnie zrozumiały, gdybym sam nie spotkał się z Alim.”

”Popularności mógłby mu pozazdrościć najbardziej cnotliwy książe. Wydaje mi się, że te uczucia zwykłych ludzi mieszały się z irracjonalnymi przesądami. Tłumaczyli sobie, że nawet najgorsze zbrodnie Ali Paszy to wola Boża, bo uczynki Wezyra prowadziła ręka Opatrzności.”

(więcej o Ali Paszy na kolejnej stronie)

CIĄG DALSZY>>>